GATAZKA ETA MAITASUNA
Tatuaia bat ene begietan poema liburuaren aurkezpenean azpimarratu zuten Txili Lauzirikaren poemak gatazka eta maitasunaren poemak zirela, eta baiki, uste dut horixe dela liburu honi buruz lehenengo irakurketan esan daitekeen gauzarik nabariena, liburua ongi ezaugarritzen duen ideia orokorra. Haatik, ez da zehazki desamodioak edo maitasun ezinezkoak eragindako gatazka, ez da Wertherren amodio gatazkatsuaren lakoa, erlazio hau metafisikoagoa da nolabait esatearren, sakonean errotutakoa. Hala, batetik, bigarren pertsonan idatzitako poemak dira asko, zu bati zuzendutakoak, eta bestetik, halako imaginario fantastiko-mitologiko bat dute (Alice, Transilvaniako beleak, Andromeda…), emaitza nahiko berezia osatzen dutenak. Gero, badago beste ildo bat, aurrekoak bezain indartsuena ez dena, baina poema batean baino gehiagotan agertzen dena: denboraren hausnarketa, zeina ordulari eta bertako orratzen bidez iradokitzen baita maiz.
Horiek dira liburuko elementu errepikarienak eta, horrenbestez, bere bereizgarri, baina gainontzean, liburu aski desiguala dela esan daiteke. Tatuaia bat ene begietan poema bilduma bat da funtsean, non, batez ere formalki, poema aski ezberdinak topatzen ahal diren. Zenbaitzuk kantu formara gerturatzen dira gehiago (Bart, Izenaren izana, Emaizkidan 5 minutu), beste zenbait anaforetan oinarritzen dira (Baditut, Tatuaia), edo amaierako biraketa batean (Haurraren kezkak, Komenigarria). Eta poema sorta desigual honetan, ni behinik behin, galdu egin naizela aitortu behar dut. Alde batetik, ale batzuen osaera formal nahiko zabarra dela medio (Argi ilunen tarte honetan), baina, batez ere, poema guztiei zer edo zer faltan edo sobran topatu diedalako. Poema bildumen indarra ale bakoitzean egon ohi da oinarrituta, eta poema hauek ez nautenez bete-betean astindu, azkenean liburua bera ere ahul samarra geratu da nire begien aurrean.
Laburbilduz, poemoi elaborazio edo lanketa falta zaiela iruditu zait, soseguz poema bakoitza hartu eta handik eta hemendik tira egitea. Esaterako, Urrinetik poema luze bikain bat izan zitekeela iruditzen zait, baina azkenean azkarregi ixten dela esango nuke, eta irakurlea erdibidean geratzen dela. Izan ere, kolpetik idatzitako poemak dirudite gehienek, gordin-gordinean emandakoak, eta, egia da, gordintasun horretatik poema bikainak idazten ahal dira, indarrez betetakoak, irakurlea berehala ukitzen dutenak, probokatiboak, zoliak, baina liburu honetan nekez topatu dut halakorik. Hori guztia neurri motzeko poema batzuetan (Ken diezazuket, Esnatzean) nahiz beste zenbait poema eskematikoegi (Birrindutako etxaldeak, Komenigarria, Baditut) edo nahasietan (Mutu diraute) dela bereziki ageria uste dut. Poema hauek, hala formari, nola edukiari dagokionez, sinpleegiak iruditu zaizkit.
Nolanahi den, gauza interesgarriak topatu daitezke orobat liburu honetan. Izan zen une bat eta Seinalea iruditu zaizkit liburuko poema borobilenak, bi ale eder. Interrogatorioak poemak ongi aski uztartzen ditu liburuko bi hari nagusiak, maitasuna eta gatazka, eta amaiera eder askoa dauka. Haurraren kezkak poema osatzen duen konparazioa gogoko izan dut, halaber, nahiz eta, arestian aipatu ahuleziekin loturik, poemaren gauzatzea bera ez zaidan guztiz betea iruditu.
Poema liburuekin sarritan gertatzen da gauza txiki bat soilik (dela poema bat, dela lerro bat, konparazio bat) gertatzen zaizula deigarri. Oso zaila da goitik behera beteko zaituen poema liburu bat topatzea. Hori kontuan izanda ere, liburu honetan gauza gutxi aurkitu dudala esango nuke; gutxiegi aukeran.
Berria, 09/02/08
Hitz egiteko modu bat 